Η Συκιά, το παλαιότερο και μοναδικό ντόπιο χωριό της χερσονήσου.
Σε αγιορείτικα έγγραφα του 14ου αι. αναφέρεται με το όνομά Λογγός. Πότε μετονομάστηκε Συκιά, δεν είναι γνωστό. Το πιθανότερο είναι να έγινε η αλλαγή του ονόματος ήδη από το 14ο αι., επειδή σε έγγραφα της εποχής αυτής αναφέρεται ότι έξω από το χωριό υπήρχε μια μεγάλη και χαρακτηριστική συκιά. Ωστόσο, οι γέροντες του χωριού λένε πως το όνομα Συκιά προέρχεται από την παραφθορά της λέξης “σκιά”, από τη σκιά που ρίχνει το όρος Άθως (Άγιον Όρος) πάνω στο χωριό.
Στα βυζαντινά χρόνια η περιοχή της Συκιάς ανήκε σε μοναστήρια του Αγ. Όρους και κυρίως στη μονή της Μεγίστης Λαύρας. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας οι Συκιώτες είχαν πολλές σχέσεις με το Άγιο Όρος. Οι περισσότεροι και σπουδαιότεροι σερδάρηδες του Αγ. Όρους (δηλαδή τα μέλη της εσωτερικής χωροφυλακής του) ήταν από τη Συκιά. Το ελεύθερο και ανυπότακτο πνεύμα τους αξάλλου, ήταν η αιτία να έχουν μια ροπή προς τις πολεμικές ασχολίες. Το 1821 ήταν από τους βασικούς συντελεστές της επανάστασης στη Χαλκιδική. Ο κύριος μαχητικός πυρήνας του σώματος που κινήθηκε προς τη Θεσαλλονίκη με τον καπετάν Χάψα, ήταν από τη Συκιά. Γι’αυτό και ο τόπος κοντά στα Βασιλικά όπου έγινε η μάχη και διαλύθηκε το σώμα, λέγεται ακόμη και σήμερα “τα Συκιωτάκια”.
Το χωριό, μετά την καταστολή της επανάστασης, εγκαταλείφτηκε και οι Τούρκοι το έκαψαν. Οι Συκιώτες εγκαταστάθηκαν προσωρινά στη Σκόπελο και στην Αταλάντη και επάνδρωσαν πολεμικά σώματα της νότιας Ελλάδας. Πολλοί από αυτούς παράμειναν επαγγελματίες στρατιωτικοί και απογονοί τους υπηρετούν ακόμη σήμερα στο στρατό.
Το 1854, ο Τσάμης Καρατάσιος άρχισε την επανάσταση της Χαλκιδικής από τη Συκιά, όπου πολιόρκησε, μαζί με τους Συκιώτες, τους Τούρκους στην εκκλησία του χωριού. Επειδή οι Τούρκοι αρνιούνταν να παραδοθούν, πυρπόλησε την εκκλησία και έτσι εξοντώθηκαν οι έγκλειστοι. Στο μακεδονικό αγώνα οι Συκιώτες πρωτοστάτησαν και οργάνωσαν ισχυρές μαχητικές μονάδες.
Οι Συκιώτες διαφέρουν από τους άλλους Χαλκιδικιώτες στη διάλεκτο και τον τόνο της φωνής, την έντονη συναισθηματικότητά τους και τον ιδιόρρυθμο τρόπο που χορεύουν το συρτό. Εξακολουθούν να εργάζονται στο Άγιο Όρος και στον εμπορικό στόλο.
Το πλατώ της κορυφής του υψώματος Κούκος, το οποίο βρίσκεται στα δυτικά της Συκιάς περιβάλλεται από κάστρο και πιθανολογείται ότι εκεί υπήρχε ένας σημαντικός προϊστορικός οικισμός.